نقش شنوایی درحفظ

مقدمه

  در عرصه ی حفظ قرآن متدها و راهکارهای متعددی وجود دارد که بر اساس تجربیات افراد ارایه شده اند اما نکته مشترک بین آن ها تاکید بر درست حفظ کردن وخواندن قرآن با تلفظ صحیح است که برای محقق شدن این امر ما نیاز به یک الگوی مناسب قرائت داریم تا با پیروی از اسلوب آن به  صحیح خوانی قرآن دست یابیم .

در این مقاله در ابتدا انواع حافظه را معرفی می کنیم سپس به تشریح حافظه ی شنیداری می پردازیم و بر مبنای آن به لزوم استفاده از شنوایی در حفظ برای هر فرد خواهیم پرداخت.

انواع حافظه

1.حافظه دیداری که مربوط به ذخیره ی تصاویر در ذهن می باشد. مثلا به یاد آوردن اینکه فلان آیه در کجای صفحه قرار دارد یا چه رسم الخطی دارد.

2.حافظه رفتاری که به امور حرکتی مربوط می شود مثل بستن بند کفش.

3.حافظه ی شنیداری که به اصوات و کلمات مربوط است یعنی ذخیره سازی و بازخوانی آنچه كه فرد می شنود . مانند گوش دادن به صوت یک قاری وبه یاد آوردن آن آیات با همان صوت، که در اینجا  این بخش حافظه مد نظر ماست.

این سه نوع حافظه در همه ی افراد وجود دارد اما هر شخصی، ممکن است در یکی از این ابعاد سه‌گانه قوی‌تر باشد و در ابعاد دیگرضعیف‌تر.

چه افرادی حافظه شنیداری خوبی دارند؟

معمولا آنهایی که حافظه شنیداری‌شان قوی‌تر است، انس بیشتری با کلمات دارند. ریتم موسیقی را کم و بیش درک می‌کنند. شعرها را به وزن می‌خوانند. راحت‌تر از دیگران، شعر حفظ می‌کنند و کلا به نوشتن و مطالعه علاقه بیشتری نشان می‌‌دهند.

برای امتحان حافظه ی شنیداریتان به سوالات زیر پاسخ دهید :

  1. وقتی کسی بدون هیچ قول و قرار قبلی به شما تلفن می‌کند ، آیا بلافاصله پس از رد و بدل شدن یکی دو کلمه اول و بلافاصله پس از شنیدن صدا، ‌صاحب آن صدا را تشخیص می‌دهید یا نه؟

 2.    آیا آدرس دقیق، کدپستی و شماره تلفن خانه و محل کارتان را حفظ هستید؟

3.     آیا دقیقا می‌دانید که دوستان و همکاران‌تان هر کدام با چه لحنی و چه تکیه کلام‌هایی صحبت می‌کنند؟

 4.     آیا یادتان مانده که اسامی معلم‌های دوران دبستان‌تان چه بوده؟

لزوم استفاده از الگوی شنیداری برای حفظ قرآن

عموما  افرادیکه به تازگی به حفظ قرآن می پردازند به زبان عربی تسلط کافی ندارند و تلفظ کلمات و نیز تجوید را به طور کامل نمی دانند. فردی که شروع به حفظ قرآن می کند باید توجه داشته باشد که کلام خدا را حفظ خواهد کرد.پس باید دقت کند تا آیات را دقیق بخواند.به عنوان مثال آیا وقتی شما به شخصی نامه ای می فرستید دوست دارید که آن شخص از نامه ی شما بر داشت دیگری داشته باشد؟ پس باید قرآن را صحیح حفظ و قرائت کنیم. میدانید که زبان عربی بسیار دقیق است. به طوری که اگر یک حرف یا یک اعراب یا حتی تجوید حرف یا کلمه ای رعایت نشود ممکن است معنی دگرگون شود. به طور مثال  کلمه ی صمد در" الله الصمد"  به معنای بی نیاز است. حال  اگر "سمد" تلفظ شود به معنای روغن است. پس این که ما چگونه حروف و کلمات را بخوانیم در معنی ومفهوم تاثیر مستقیم دارد .

از طرف دیگر خداوند در قرآن مارا به زیبا خوانی قرآن تشویق می کند یعنی باید قرآن را با صوت و لحنی شایسته و دلنشین تلاوت کنیم که این امر نیز نیاز به یادگیری دارد .از این رو نیاز به راهنمایی اساتید در زمینه چه طور خواندن کلمات، محل های وقف و ابتدا و تلفظ حروف دارد.

  نکته ی قابل توجه این است که در صورت حفظ اشتباه ایات یا کلمات، تصحیح کردن آن اشتباه در آینده به مراتب مشکل تر از حفظ کردن می باشد. چون هنگامی که شما برای اولین بار حفظ می کنید صرفا عمل ذخیره سازی در حا فظه ی شما انجام می شود اما هنگامی که می خواهید تصحیح کنید ابتدا باید آن غلط را از حافظه پاک کرده و درست آن را جایگزین کنید و عمل پاک کردن به خودی خود سخت تر از حفظ می باشد.

 خوب پس ما دو کار را می توانیم انجام دهیم یا باید برای هر اشکال در خواندن کلمات به شخص مسلط به قرآن رجوع کنیم که این کار هم سخت و زمان براست وهم برای همه ی افراد مقدور نیست. یا باید از صدای ضبط شده ی یکی از اساتید استفاده کنیم که با توجه به شرایط حال حاضر از لحاظ تکنولوژیک و سهل الوصول بودن انواع نوار ها و لوح های فشرده و تنوع قاریان این کار نسبت به کار قبل خیلی آسان تر است وما هر وقت نیاز به رفع اشکال داشتیم به این منبع دسترسی داریم. از طرفی دیگر گوش دادن به صوت قرآن ما را آموزش می دهد ویا حتی تشویق می کند که قرآن را با صوت بخوانیم و اصول تجویدی را نیز با استماع به آن و دقت در آن دریابیم و با استمرار آیات را به ضمیر نا خود آگاه خود منتقل کنیم.

 آیا برای حفظ باید از صوت معینی پیروی کنیم؟

در انتخاب صوتی که استفاده می کنید در گام اول باید دقت داشته باشید که آیا در آن اصول قرائت رعایت شده است یا نه؟ برای فهمیدن این موضوع می توانید از نظر اساتید قرآنی استفاده کنید.در گام بعدی از میان آن قاریانی که اصولی قرائت کرده اند به سلیقه ی خود آن صوتی را که می پسندید انتخاب کنید و بدانید لذت بردن از صوتی که با آن حفظ می کنید می تواند در روند حفظ تاثیر بسزایی داشته باشد.

  شما می توانید پس از مدتی استفاده از صوت خاص وحفظ چند جزء؛ الگوی شنیداری خود را تغییر داده و از صوت دیگری استفاده کنید این کار حفظ شما را از یکنواختی خارج می کند وشما را با اصوات گوناگون و دستگاه های مختلف آشنا تر میکند وشما طی مرور زمان به الگوهای متنوعی ای دست پیدا می کنید که به شما کمک میکند در آینده بتوانید صوتی خوب و منحصر بفرد ارائه دهید که به این امر پِرذاتما، یعنی چیزی که از درون می آید، می گویند.

نقش شنوایی درحفظ

 برخی معتقدند که نباید در حفظ از صوت خاصی تبعیت کرد زیرا با فراموش کردن آن صوت محفوظات نیز فراموش می شود در جواب این حرف باید بگویم که امر فراموشی در حفظ یک امر طبیعی است. نه تنها در مورد حفظ قرآن بلکه در مورد هر چه که مربوط به حافظه می شود فراموشی اتفاق می افتد.

 بدیهی است که اگر ما مرور کافی بر روی محفوظات نداشته باشیم آن هارا به مرور زمان از یاد خواهیم برد و اینکه صوت و محفوظات باهم از یاد بروند نیز طبیعی است. اما این که این دو عنصر یعنی صوت و محفوظ با هم آمیخته شوند بهتر است چون شما با به یاد آوردن صوت، محفوظات را نیز به یاد خواهید آورد.

به یاد آوردی و مرور محفوضات با گوش دادن به نوار به مراتب آسان تر از مرور و باز خوانی محفوظات است.البته اینکه هر فرد چه مقدار از این مزیت استفاده می کند به قدرت حافظه ی شنیداری او که در ابتدا توضیح دادیم بستگی دارد .ناگفته نماند این نوع از حافظه با گوش دادن تقویت می شود که در ادامه راهکارهایی برای تقویت این حافظه ارائه می کنیم.

تقویت حافظه شنیداری

مجددا تکرار می کنیم که گوش دادن به صوت قرآن به مرور، باعث تقویت حافظه شنوایی می شود. اما در ادامهراهکارهای زیر توصیه میشود:

1.     تمرکز بر روی گوش دادن هنگام گفتگو با دیگران.

2.     هر جا که به صوت قرآن بر می خورید سعی کنید آن را گوش دهید ونسبت به آن حساس باشید به طوری که حتی صداهایی که دیگران نمی شنوند را بشنوید.

3.     در گوش دادن هشیار باشید، اما سفت و سخت نباشید.

4.     توجه به چگونگی گفتن کلمات ، نه فقط به کلمات.به عنوان مثال بد نیست که نغمات و دستگاه های قرائت قرآن را یاد بگیرید و تشخیص بدهید صوتی که گوش می دهید در کدام دستگاه خوانده می شود.

5.     سعی کنیدآنچه که گوینده می خواهد بگوید را پیش بینیکنید.

6.     اگر هنگام صحبت کلمه یا نکته ای را درک نکردید سوال بپرسید. این کار به افزایش هوشیاری شنوایی شما درآینده کمک خواهد کرد.

در چه سنی نقش شنوایی بیشتر است؟

  همانطور که در بالا در باره ی استفاده از حافظه ی شنیداری توضیح دادیم به لزوم این امر در تمامی مراحل حفظ قرآن پی بردیم. اما طبق خصوصیات هر گروه سنی استفاده از آن متفاوت می گردد مثلا کودکانی که هنوز تسلط کافی برای خواندن و نوشتن ندارند، باید حفظ آن ها کاملا متکی بر گوش دادن باشد و هرچه به رده های سنی بالاتر می رویم نقش دیداری نیز اضافه می شود اما نقش شنیدن از بین نمیرود .