فکر می‌کنید که آب و هوا این روزها خیلی سرد شده؟ تصور می‌کنید که طوفان «سندی» طوفان خیلی مخربی بوده است؟ این شرایط آب و هوایی و این طوفان‌ها در مقایسه با چیزی که در برخی از سیارات منظومه شمسی اتفاق می‌افتند، به مانند آب و هوایی خوش و نسیمی ملایم هستند.

با هم تعدادی از جالب‌ترین این پدیده‌ها را مرور می‌کنیم:

 

- طوفان ۴۰۰ ساله‌ای به اندازه سه برابر کره زمین: احتمالا شما با این طوفان بزرگ آشنا هستید و قبلا در کتاب‌ها در مورد آن خوانده‌اید. این طوفان چیزی نیست، جز همان لکه سرخ مشهور سیاره مشتری. ما از ۴۰۰ سال پیش با این طوفان آشنا شده‌ایم، از آن زمان که گالیله، تلسکوپ خود را به سمت مشتری و ماه‌های آن گرفت.
البته این طوفان احتمالا، بسیار مسن‌تر از این حد است. دانشمندان عقیده دارند که رنگ سرخ این طوفان به خاطر وجود سولفور در جو مشتری است.

در چند سال اخیر، این طوفان برادری برای خود پیدا کرده است و طوفانی دیگر با نام لکه قرمز کوچک هم در نیمکره جنوبی مشتری از به هم پیوستن سه طوفان سفید رنگ کوچک، ایجاد شده است. از سال ۲۰۰۶، اندازه این طوفان در حال گسترش است و حالا وسعت آن به اندازه زمین شده است، سرعت این طوفان ۴۰۰ مایل در ساعت است، یعنی به همان سرعت طوفان در لکه سرخ بزرگ مشتری.

 

- برف‌هایی از جنس دی اکسید کربن:‌ ما شواهدی از وجود آب را در کلاهک یخی شمالی و همچنین در مناطقی دور از آن یافته‌ایم، ولی در ماه سپتامبر، مدارگرد مریخ ناسا، ابرهای دی اکسید کربن و بارش شبه‌برف‌های دی اکسید کربن منجمد را در مریخ کشف کرد.

این برای اولین بار بود که در منظومه شمسی شواهد چنین بارش‌هایی پیدا می‌شد.

عکس زیر در جولای سال ۲۰۱۱، مقارن با پایان تابستان مریخ گرفته شده است و نشان می‌دهد  در شرایط آب و هوایی گرم، توده یخ دی اکسید کربن در قطب جنوب مریخ چگونه به گاز تبدیل می‌شود. این پدیده به صورت توده‌هایی با شکل‌های عجیب با حاشیه‌های طلایی در این عکس مشخص است.

- باران اسید سولفوریک: در جو سیاره زهره ابرهای دی اکسید کربن و اسید سولفوریک بسیاری وجود دارد، در شرایط آب و هوایی خاصی، بارانی از اسید سولفوریک بر سطح این سیاره می‌بارد.

 

 به مانند زمین ما شاهد پدیده گلخانه‌ای در سیاره زهره هم هستیم، البته قدمت و شدت این پدیده در سیاره زهره بسیار بیشتر از زمین است. این پدیده از میلیون‌ها سال پیش، سیاره زهره را تبدیل به جهنمی داغ کرده است. حرارت سطح سیاره به ۸۶۰ درجه فارنهایت می‌رسد،. فشار جو زهره ۹۰ برابر جو زمین است.

پس جای تعجب نیست که سفینه‌های اکتشافی که بر سطح زهره نشسته‌اند، تنها چند ساعت تا پیش از نابودی توانسته‌اند تاب بیاورند.

 

- بادهای متان با سرعت مافوق صوت: ابرهایی از متان جامد بر سطح سیاره نپتون جاری هستند، نپتون بادخیزترین سیاره منظومه شمی است، سرعت بادها بر طح این سیاره به ۱۲۰۰ مایل در ساعت می‌رسد. این در حالی است که سریع‌ترین بادهای زمین تنها ۲۵۰ مایل در ساعت، سرعت دارند. بعضی از این ابرها به مانند اسکوتر یا روروک هر ۱۶ ساعت سطح سیاره را می‌پیمایند.

اما در عکس زیر، لکه تیره بزرگ نپتون نشان داده شده است که زمانی تصور می‌شد که ماهیت‌اش درست به مانند لکه سرخ بزرگ مشتری است و چیزی به جز تندبادهای سریع نیست. اما مطالعه این لکه با تلسکوپ فضایی هابل نشان داد که این لکه، در واقع حفره‌ای در ابرهای متان سیاره است، چیزی شبیه سوراخ ازون در سیاره زمین.

 

- طوفان‌های گرد و غبار عظیم بر سطح مریخ: مریخ خشک است و شرایطی به مانند کویرهای زمین را دارد. طوفان‌های گرد و غبار بر سطح مریخ بسیار معمول هستند.

این طوفان‌های گاه همه سطح سیاره را می‌گیرند و در این جریان درجه حرارت جو مریخ را تا ۳۰ درجه هم بالا می‌برند و چند هفته‌ای طول می‌کشند.

 

طوفانی که در این عکس مشخص است، کمتر از ۲۴ ساعت طول کشید.

- بادها در مریخ حاصل جریان‌های همرفتی هستند که متعاقب گرم شدن جو با نور خورشید ایجاد می‌شوند. در اینجا یک تند باد ۳۰ متری با شکلی خاص و ویژه را در منظقه شمالی مریخ می‌بینید. این نوع بادها موسوم به طوفان گرد و غبار شیطان هستند.

- باران‌های متان: تیتان -بزرگ‌ترین قمر زحل- از دور بسیار شبیه زمین است، چنین به نظر می‌رسد که به مانند زمین ابرهایی در سطح این سیاره هستند، اما این ابرها از جنس متان هستند. متان در تیتان چرخه‌ای به مانند آب در زمین دارد. البته متان، نقطه ذوب بسیار پایین‌تر از یخ دارد (منفی ۲۹۵٫۶ درجه فارنهایت). در اتمسفر ضخیم تیتان، مولکو‌ل‌های ارگانیک هم یافت می‌شود.

 

- ابرهای نیتروژن جامد: تریتون بزرگ‌ترین قمر نپتون است، اینجا سردترین محل در منظومه شمسی است و دمای متوسط به منفی ۳۱۵ درجه فارنهایت می‌رسد.
این عکس توسط ویجر در دوم آگوست سال ۱۹۸۹ گرفته شد و کلاهک قطبی بزرگ جنوبی تریتون را نشان می‌دهد. این کلاهک توده ضخیمی از نیتروژن جامد است که به آهستگی تبخیر می‌شود. نیتروژن ابرهای چند کیلومتری در بالای سطح این قسمت ایجاد می‌کند.

 

تریتون یک مدار عجیب و به سمت مخالف دارد که باعث می‌شود این قمر سال به سال به نپتون نزدیک‌تر شود، طوری که پشبینی می‌شود بین ۱۰ میلیون تا ۱۰۰ میلیون سال بعد، تریتون و نپتون به هم طوری نزدیک شوند که تریتون تبدیل به حلقه‌هایی به مانند حلقه‌های زحل شود.

- طوفان‌های هیدروژنی: این عکس در دسامبر سال ۲۰۱۰ توسط فضاپیمای کاسینی از سطح زحل گرفته شده است،‌ در این عکس طوفان‌هایی در نزدیک قطب شمال زحل با مساحتی به اندازه ۸ برابر سطح زمین مشخص هستند. در اوج این طوفان‌ها، آنها باعث ایجاد ۱۰ صاعقه در ثانیه می‌شوند.

 

زحل آب و هوایی ویژه دارد، برخلاف زمین یا مشتری که توفان‌ها به صورت مکرر تکرار می‌شوند، آب و هوای زحل دوره‌ای است، طوری که چند سال شاهد آب و هوایی آرام و چند سال هم شاهد آب و هوایی توفانی این سیاره هستیم.